Daelie reerenasserååresjimmieh juhtieminie Granavoldesne Hadelandesne, jïh daan sjïekenisnie saemiedigkieraerie aktem læstoem rååresjimmieguejmide seedteme aktine bijjieguvvine aamhtesi bijjeli mah saemiedigkieraerie veanhta byöroeh meatan vaaltasovvedh akten orre reerenassebæjhkoehtimmien sïjse.

– Gosse Gårroehbielie meatan sjïdti reerenassesne dæjman dellie saahtah loeveni åarjelsaemien kultuvregåatan Saemien Sijte Snåasesne. Gosse Kristeles Åålmegekrirrie lea bååstede reerenassesne dellie maehtebe hov mietiemoerem veanhtadidh dejnie barkojne mah daelie juhtieminie jïh lissiehtamme saemiepolitihkeles syjhtedassh,  saemiedigkiepresidente Aili Keskitalo jeahta, jïh tjïerteste Bondevik 2-reerenassen nuelesne, gusnie KrÅå, Åelkiesbielie jïh Gårroehbielie lin meatan, gaskem jeatjah finnmaarhkelaake, konsultasjovnevuekieh jïh Saemien tsïeglh böötin.

– Mijjieh annje gellie krïevije aamhtesi uvte tjåadtjobe mah leah mijjen saemiej bïjre, jïh hævvi veanhtadimmieh utnebe akte orre reerenasse hijven illedahkh vadta mijjese saemide, Keskitalo minngemosth jeahta.

Saemiedigkieraerien lahtestimmieh reerenasserååresjimmide Granavoldesne

Saemiedigkieraerie reerenassen politihkeles våaroemasse vuesehte Jeløyeste tsïengelen 14. b. 2018 gusnie tjåådtje reerenasse sæjhta:

• Saemiedigkiem jïh konsultasjovneöörnegem vaarjelidh Saemiedigkien jïh reerenassen gaskem
• Dam guhkiebasse barkoem salkehtimmeste NBS 2007:13 Orre saemiereakta (Saemiereaktamoenehtse 2) jåerhkedh, gusnie laakenænnoestimmie konsultasjovnijste prioriteradamme sjædta boelhken aalkoelisnie.
• Saemien jielemem evtiedidh, daan nuelesne fealadasse, ektiedamme saemien kultuvrese jïh aerpievuekien jieliemidie
• NBS 2016:18 Vaajmoegïele bæjjese fulkedh Saemiedigkine ektine.
• Akten orre budsjedteöörnegen åvteste barkedh Saemiedægkan.
• Vuelietjaelemen jïh ratifiseradimmien åvteste barkedh Noerhtelaanti Saemiekonvensjovneste.

Saemiedigkieraerie vihteste Jeløya-våarome aktem hijven betniem beaja akten politihkese mij maahta saemien kultuvrem, gïelh, siebriedahkem jïh saemien jielemh gorredidh jïh evtiedidh. Dïhte guhkiebasse barkoe juhtieminie, men annje naa jeenje aajmene åvtelen ulmide jakseme.

Saemiedigkieraerie veanhta akte orre reerenassevåarome gaskem jeatjah byöroe tjïertestidh reerenasse sæjhta:

• Aktem dahkoesoejkesjem vædtsoesvoeten vööste saemien siebriedahkine darjodh juvnehtimmiej mietie Saemiedigkeste, njieljie EN-årgaanh, NIM jïh LDO.
• Barkedh akten gamte gïehtjedimmien åvteste båatsoelaakeste mij legitimiteetem jieliemisnie jïh saemien siebriedahkesne gorrede.
• Evalueradimmiem mineraalelaakeste (Nordtveit-moenehtse) bæjjese fulkedh aktine laakebarkojne.
• Mearoevåarhkoem nyöjhkedh, daan nuelesne minngemosth ijje jiehtedh Nussir-prosjektese Repparfjordesne Finnmaarhkesne.
• Juvreliktemem bæjjese fulkedh aktine tjïelke juvrepolitihkine mij aalkoejielemi jieledetsiehkieh gorrede.
• Laakine vihtiestidh mearoesaemiej jïh mearoeårroji histovrijes reaktam gööledh juvnehtimmiej mietie NIM:ste jïh EN:årgaanijste, jïh prioriteradidh mearoevïnhtsi nuepiem jieliemassem göölemistie åadtjodh.
• Åarjelsaemien stoerredigkiebïevnesem darjodh.
• Aktem tjïelke jïh baadtjohke klijmapolitihkem utnedh gusnie aalkoealmetji ïedtjh jïh aerpievuekien daajroe gorresuvvieh, seamma tïjjen goh sjïehtedimmiestrategijh maehtieh aelkedh.
• Saetniedehtemem hoksedh aktede ektie gåeteste Beaivváš nasjonaale teataerasse jïh Saemien jåarhke- jïh båatsoeskuvlese; jïh soejkesjimmine aelkedh aktede gåeteste saemien tjeahpoemuseumasse.
• Gorredidh guktie bååstedeserteme saemien kultuvreaerpien daevierijstie saemien institusjovnide rïektesisnie sjugniehtåvva (Bååstedeprosjekte).